[نهج البلاغه] :

آن که به کار کسانى خشنود است ، چنان است که در میان کار آنان بوده است ،

و هر که در باطلى پا نهاد ،

 دو گناه بر گردن وى افتاد ، گناه کردار و گناه خشنودى بدان کار .

.......................................

سوره اعراف :

 امر به معروف، یک اتمام حجّت براى خلافکار است

تا در قیامت نگوید کسى به من نگفت،

 علاوه بر آنکه عذرى هم براى گوینده است تا به او نگویند چرا نگفتى؟

..........................

 هنگام قهر الهى، آمرین به معروف نجات خواهند یافت.

..........................

گاهى امر و نهى ما، گناهکاران را از گناه باز نمى‏دارد،

ولى گفتن‏هاى پى در پى، لذّت گناه را در کام او تلخ مى‏کند

 و لا اقل با خیال راحت گناه نمى‏کند.

 وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِیداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‏ رَبِّکُمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ (164)
و (به یاد آر) هنگامى را که گروهى از آنها (به گروه دیگر) گفتند: «چرا جمعى (گنهکار) را اندرز مى‏دهید که سرانجام خداوند آنها را هلاک خواهد کرد، یا به عذاب شدیدى گرفتار خواهد ساخت؟! (آنها را به حال خود واگذارید تا نابود شوند!)» گفتند: « (این اندرزها،) براى اعتذار (و رفع مسئولیت) در پیشگاه پروردگار شماست بعلاوه شاید آنها (بپذیرند، و از گناه باز ایستند، و) تقوا پیشه کنند!» (164)

تفسیر نور، ج‏4، ص: 208
نکته‏ها:
بنى اسرائیل سه گروه بودند:

 یک دسته قانون‏شکن، دسته‏ى دیگر دلسوزان نصیحت‏گر و دسته‏ى سوّم گروه بى‏تفاوت.

بى‏تفاوت‏ها به نصیحت‏گران مى‏گفتند: خود را خسته نکنید،   چون حرف‏هایتان در فاسقان اثر ندارد و آنها به هر حال جهنّمى هستند. ولى ناهیان از منکر مى‏گفتند: کار ما بى‏اثر نیست، حد اقل آنکه ما نزد خدا معذوریم. و چه بسا آنها به واسطه‏ى سخن ما دست بردارند و تقوا پیشه کنند.
در آیه 5 و 6 سوره‏ى مرسلات، خداوند به کسانى سوگند یاد مى‏کند که ذکر خدا را به دیگران القا مى‏کنند، چه براى اتمام حجّت، چه براى تأثیر و هشدار. «فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً عُذْراً أَوْ نُذْراً» در کتاب امر به معروف و نهى از منکر، بیش از ده فایده براى امر و نهى،  حتّى در صورتى که اثر نکند، ذکر کرده‏ام که خلاصه‏اش را در اینجا بیان مى‏کنم،  تا شاید سکوت و ترس و بى‏تفاوتى در مقابل ترک معروف و عمل به منکر از بین برود:        
1 گاهى امر و نهى ما امروز اثر نمى‏کند، ولى در تاریخ، فطرت و قضاوت دیگران اثر دارد.چنان که امام حسین علیه السلام در راه امر به معروف و نهى از منکر شهید شد، تا و جدان مردم در طول تاریخ بیدار شود.
2 گاهى امر و نهى، فضا را براى دیگران حفظ مى‏کند. چنان که فریاد اذان مستحبّ است، گرچه شنونده‏اى نباشد، ایستادن به هنگام قرمز شدن چراغ راهنمایى لازم است، گرچه ماشینى نباشد. زیرا حفظ قانون و فضاى احترام به قانون، لازم است.
3 گاهى امر و نهى ما، گناهکاران را از گناه باز نمى‏دارد، ولى گفتن‏هاى پى در پى، لذّت گناه را در کام او تلخ مى‏کند و لا اقل با خیال راحت گناه نمى‏کند.
4 براى حفظ آزادى باید امر و نهى کرد، زیرا نگفتن، جامعه را به محیط خفقان و ترس و سکوت تبدیل مى‏کند.
5 امر و نهى براى خود انسان مقام‏آفرین است، گرچه دیگران گوش ندهند. قرآن مى‏فرماید: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ» «2»(2). فصّلت، 33.
 6 امر به معروف و نهى از منکر، اگر در دیگران اثر نکند، لا اقل براى خود ما یک نوع قرب‏ به خداوند، تلقین و تمرین شجاعت و جلوه‏ى سوز و تعهّد است.
7 گاهى امر و نهى ما امروز اثر نمى‏کند، امّا روزى که خلافکار در بن‏بست قرار گرفت و وجدانش بیدار شد، مى‏فهمد که شما حقّ گفته‏اید. بنا بر این اگر امروز اثر نکند، روزگارى اثر خواهد کرد.
8 امر و نهى، و جدان انسان را آرام مى‏کند، انسان با خود مى‏گوید که من به وظیفه‏ام، عمل کردم، این آرامش و جدان با ارزش است، گرچه دیگران گوش ندهند.
9 امر به معروف و نهى از منکر، سیره‏ى انبیاست، گرچه دیگران گوش ندهند. قرآن مى‏فرماید: «وَ إِذا ذُکِّرُوا لا یَذْکُرُونَ» «1» و یا بارها مى‏فرماید: مردم سخنان و ارشادهاى پیامبران را گوش نمى‏دادند و از آنها روى مى‏گرداندند. بنا بر این ما نباید توقّع داشته باشیم که همه به سخنان ما گوش بدهند.
10 امر به معروف، یک اتمام حجّت براى خلافکار است تا در قیامت نگوید کسى به من نگفت، علاوه بر آنکه عذرى هم براى گوینده است تا به او نگویند چرا نگفتى؟
11 هنگام قهر الهى، آمرین به معروف نجات خواهند یافت. (آیه‏ى بعد به آن اشاره مى‏کند) به هر حال، انبیا و اوصیا در راه امر به معروف و نهى از منکر شهید شدند تا حقّ گم نشود و از میان نرود، چنان که قرآن در آیاتى مى‏فرماید: «یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ» «2»، «یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ» «3» و «یَقْتُلُونَ الَّذِینَ یَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ» «4» که از این آیات استفاده مى‏شود، گاهى در امر به معروف باید تا مرز شهادت پیش رفت.
حضرت على علیه السلام در نامه‏اى به نماینده‏ى خود، به خاطر حضورش در سر سفره‏ى اشراف او را توبیخ نمود. «5» یعنى آن حضرت براى آنکه منش زهد به اشرافى‏گرى کشیده نشود، فردى را فداى مکتب نمود.
__________________________________________________
 (1). صافّات، 13. [.....]
 (2). آل عمران، 112.
 (3). بقره، 61.
 (4). آل عمران، 21.
 (5). نهج البلاغه، نامه 45.